6 THÁCH THỨC LỚN NHẤT TRONG CÁC NHÀ MÁY XỬ LÝ NƯỚC THẢI VÀ GIẢI PHÁP TOÀN DIỆN

Trong bối cảnh phát triển kinh tế – xã hội hiện nay, vấn đề môi trường ngày càng trở nên cấp thiết hơn bao giờ hết, đặc biệt là trong lĩnh vực xử lý nước thải. Các nhà máy xử lý nước thải, dù là khu công nghiệp, nhà máy sản xuất hay khu dân cư, đều đóng vai trò quan trọng trong việc giảm thiểu ô nhiễm và bảo vệ nguồn tài nguyên nước. Tuy nhiên, quá trình vận hành nhà máy xử lý nước thải luôn đi kèm với nhiều khó khăn và thách thức.

Những thách thức này không chỉ làm giảm hiệu quả xử lý nước thải mà còn làm tăng chi phí vận hành, gây gián đoạn hệ thống, thậm chí khiến doanh nghiệp đối mặt với nguy cơ vi phạm quy định pháp luật về môi trường. Vì vậy, việc hiểu rõ các khó khăn thường gặp và có giải pháp xử lý kịp thời là vô cùng quan trọng.

Bài viết này sẽ phân tích sâu 6 thách thức lớn nhất trong vận hành các nhà máy xử lý nước thải, đồng thời gợi ý những giải pháp khả thi, mang lại hiệu quả bền vững để doanh nghiệp có thể áp dụng trong thực tế.

Lưu lượng và tải lượng ô nhiễm biến động mạnh trong vận hành nhà máy xử lý nước thải

Thách thức

Đối với hầu hết các nhà máy xử lý nước thải hiện nay, lưu lượng và tải lượng ô nhiễm không ổn định là một trong những nguyên nhân phổ biến gây ra sự cố vận hành. Sự biến động này có thể đến từ đặc thù sản xuất theo ca, theo mùa hoặc theo đơn hàng.

Trong nhiều trường hợp, tải lượng BOD, COD, TSS, Nito – Photpho, kim loại nặng,… có thể tăng đột biến trong thời gian ngắn, gây sốc tải cho hệ thống, đặc biệt là các hệ thống vi sinh. Khi đó, hệ thống dễ gặp phải các tình trạng như bùn trôi, mảng bám, bọt nổi hoặc giảm hiệu quả xử lý.

Giải pháp

Để hạn chế các tác động do biến động tải lượng, nhà máy có thể áp dụng:

• Xây dựng bể điều hòa với dung tích phù hợp nhằm ổn định lưu lượng và nồng độ trước khi đưa vào xử lý chính.
• Trang bị cảm biến đo chất lượng nước tự động như DO, pH, ORP để kiểm soát điều kiện vận hành.
• Sử dụng các chủng vi sinh có khả năng chịu sốc tải tốt, giúp hệ thống ổn định ngay cả khi tải lượng thay đổi.

Chi phí vận hành ngày càng gia tăng tại các nhà máy xử lý nước thải

Thách thức

Chi phí vận hành luôn là nỗi lo của các doanh nghiệp khi vận hành nhà máy xử lý nước thải. Trong đó, chi phí điện năng, hóa chất, bảo trì thiết bị và nhân công chiếm tỷ lệ lớn nhất. Những hệ thống đã hoạt động lâu năm thường tiêu tốn điện năng nhiều hơn do thiết bị đã xuống cấp hoặc công nghệ lạc hậu.

Bên cạnh đó, việc vận hành thủ công cũng khiến doanh nghiệp dễ rơi vào tình trạng lãng phí tài nguyên và khó kiểm soát nhất quán chất lượng nước sau xử lý.

Giải pháp

Một số biện pháp tối ưu chi phí gồm:

• Sử dụng máy móc, thiết bị hiện đại, tiết kiệm điện nhằm giảm điện năng tiêu thụ.
• Sử dung công nghệ tự động hóa hệ thống, cho phép giám sát và điều khiển từ xa.
• Thực hiện bảo trì, bảo dưỡng định kỳ, tránh hỏng hóc gây tổn thất lớn.
• Ứng dụng công nghệ tái sử dụng nước sau xử lý, đặc biệt trong làm mát, tưới cây hoặc các công đoạn không yêu cầu nước cấp tiêu chuẩn cao.
• Nhân công vận hành phải có kiến thức chuyên môn và được đào tạo bài bản.

Hóa chất xử lý nước thải gây phát sinh ô nhiễm thứ cấp

Thách thức

Một số nhà máy xử lý nước thải có công nghệ sử dụng nhiều loại hóa chất trong quá trình xử lý, đặc biệt là hóa chất keo tụ, tạo bông hoặc khử trùng. Việc dùng quá liều lượng có thể ảnh hưởng trực tiếp đến hệ vi sinh, gây ra hiện tượng chết vi sinh, tăng lượng bùn thải, thậm chí gây ô nhiễm thứ cấp.

Đặc biệt, hóa chất giá rẻ, không rõ nguồn gốc cũng là nguyên nhân dẫn đến tình trạng nước thải sau xử lý không đạt chất lượng ổn định.

Giải pháp

• Kiểm soát liều lượng hóa chất bằng thiết bị định lượng tự động, tránh châm thừa.
• Ưu tiên sử dụng công nghệ sinh học như MBR, MBBR, IFAS giúp giảm nhu cầu sử dụng hóa chất.
• Sử dụng hóa chất chuyên dụng trong xử lý nước thải, có nguồn gốc xuất xứ rõ ràng. 

Mùi hôi và bùn thải tại các nhà máy xử lý nước thải khó kiểm soát

Thách thức

Trong các nhà máy xử lý nước thải, khu vực bể chứa, bể điều hòa và khu ép bùn thường là nơi phát sinh mùi hôi mạnh. Các khí độc như H₂S và NH₃ không chỉ gây ảnh hưởng đến môi trường xung quanh mà còn tác động trực tiếp đến sức khỏe người vận hành.

Ngoài ra, lượng bùn thải tăng theo thời gian khiến chi phí xử lý bùn ngày càng lớn. Nếu không xử lý đúng kỹ thuật, bùn thải sẽ trở thành nguồn ô nhiễm đáng lo ngại.

Giải pháp

• Lắp đặt hệ thống khử mùi sinh học, than hoạt tính hoặc công nghệ ozone.
• Tăng hiệu quả phân hủy bùn bằng vi sinh hiếu khí và kỵ khí phối hợp, đồng thời giảm mùi hôi.
• Sử dụng máy ép bùn tiên tiến như khung bản hoặc băng tải để giảm thể tích bùn.
• Che chắn và bảo dưỡng định kỳ các khu vực dễ phát sinh mùi.

Thiếu nhân lực vận hành có kinh nghiệm

Thách thức

Xử lý nước thải là lĩnh vực đòi hỏi chuyên môn cao. Tuy nhiên, hiện nay nguồn nhân lực vận hành giàu kinh nghiệm vẫn còn hạn chế. Điều này dẫn đến tình trạng nhiều hệ thống hoạt động không ổn định, phụ thuộc vào một số cá nhân có tay nghề.

Khi nhân sự thay đổi, bàn giao không đầy đủ dẫn đến vận hành sai quy trình, gây sự cố và làm giảm tuổi thọ thiết bị.

Giải pháp

• Xây dựng quy trình vận hành chuẩn cho từng công đoạn.
• Tổ chức đào tạo định kỳ, cập nhật kiến thức mới về công nghệ và an toàn lao động.
• Tăng cường tự động hóa nhằm giảm bớt phụ thuộc vào kỹ thuật viên.

Quy định pháp lý ngày càng nghiêm ngặt

Thách thức

Các quy định môi trường được cập nhật liên tục khiến nhiều doanh nghiệp gặp khó khăn trong việc đáp ứng. Đặc Bộ Nông nghiệp Môi trường ban hành 03 quy chuẩn về nước thải QCVN 14:2025/BTNTM, QCVN 40:2025/BTNMT và QCVN 62:2025/BTNMT quy định chặt chẽ hơn về các chỉ tiêu ô nhiễm.

Việc không tuân thủ sẽ dẫn đến nguy cơ bị xử phạt, thậm chí đình chỉ hoạt động.

Giải pháp

• Thực hiện đầy đủ quan trắc định kỳ, quan trắc tự động theo quy định, ghi nhận và báo cáo dữ liệu theo yêu cầu của cơ quan quản lý.
• Thường xuyên kiểm tra chất lượng nước đầu ra để phát hiện sớm sai lệch.
• Cải tiến công nghệ xử lý để đáp ứng tiêu chuẩn xả thải cao hơn trong tương lai.

Kết luận

Quản lý và vận hành nhà máy xử lý nước thải đang đối mặt với nhiều thách thức: từ biến động tải lượng, chi phí vận hành cao, khấu hao thiết bị đến yêu cầu tuân thủ quy định pháp lý ngày càng nghiêm ngặt. Tuy nhiên, với sự phát triển của công nghệ mới tự động hóa cao các nhà máy hoàn toàn có thể chuyển mình sang mô hình vận hành thông minh, tối ưu và bền vững hơn. Việc áp dụng các giải pháp số hóa không chỉ giúp giảm chi phí, hạn chế rủi ro mà còn nâng cao chất lượng nước đầu ra và gia tăng tuổi thọ toàn bộ hệ thống.

Trong bối cảnh đó, Công ty Môi Trường Hưng Phương đồng hành cùng doanh nghiệp bằng các giải pháp toàn diện: tư vấn, thiết kế – lắp đặt nhà máy xử lý nước thải, chuyển đổi số, giám sát tự động, và tích hợp công nghệ tự động hóa hiện đại. Với kinh nghiệm nhiều năm và đội ngũ kỹ thuật chuyên môn cao, Hưng Phương cam kết mang đến giải pháp hiệu quả – tiết kiệm – ổn định, giúp nhà máy vận hành theo đúng quy chuẩn và hướng đến phát triển bền vững.

Nếu bạn cần tối ưu nhà máy xử lý nước thải hoặc muốn ứng dụng công nghệ hiện đại vào vận hành, Hưng Phương luôn sẵn sàng hỗ trợ. Liên hệ ngay hotline 0904 000 226 để được tư vấn.